Οι γαιοσκώληκες είναι ερμαφρόδιτοι οργανισμοί που πολλαπλασιάζονται με έντονους ρυθμούς και θεωρούνται πολύτιμοι για το οικοσύστημα λόγω της δραστηριότητάς τους. Συμβάλλουν στην αύξηση της γονιμότητας του εδάφους και βοηθούν στη διαδικασία της κομποστοποίησης. Με τη δράση τους, απελευθερώνουν  απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, τα οποία καθιστούν διαθέσιμα για τα φυτά.

Ανάλογα με τη δράση τους μπορούμε να τους διακρίνουμε σε τρεις επιμέρους κατηγορίες. Τους μικρόσωμος γαιοσκώληκες, που βρίσκονται συνήθως στην επιφάνεια του εδάφους και ασχολούνται με την αποδόμηση της οργανικής ύλης, τους μεσαίου μεγέθους, που κινούνται μέσα στο έδαφος δημιουργώντας οριζόντιες στοές και τους μεγαλόσωμους, που ανοίγουν κατακόρυφες στοές (έως και 2 μέτρα βάθος).

Η δημιουργία πολλών στοών στο έδαφος, το καθιστά ελαφρύτερο και πλούσιο σε οξυγόνο. Το οξυγόνο αυτό, αξιοποιείται από τους ωφέλιμους μικροοργανισμούς προς όφελος των φυτών μέσω της αερόβιας ζύμωσης. Έτσι, η συνεργασία των γαιοσκωλήκων με τους ωφέλιμους έχει ως αποτέλεσμα τον εμπλουτισμό του εδάφους με θρεπτικά συστατικά. Είναι σημαντικό να τονιστεί η συνεισφορά τους στην αποστράγγιση του εδάφους και στην καλή κυκλοφορία του νερού, λόγω των πολλών στοών που ανοίγουν. Επίσης, οι χώροι που δημιουργούν, συμβάλλουν στην ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των φυτών και διευκολύνουν την απορρόφηση των θρεπτικών στοιχείων και του νερού. Τέλος, μέσω των απεκκρίσεων και των αποβλήτων τους, εμπλουτίζουν το έδαφος με κάλιο και άζωτο, στοιχεία απαραίτητα για την ανάπτυξη των φυτών.

Όσον αφορά το κομπόστ (φυσικό λίπασμα), οι γαιοσκώληκες λειτουργούν ως μετατροπείς της οργανικής ύλης. Μέσω της αποδόμησής της, δημιουργούν ένα πολύτιμο για τα φυτά λίπασμα. Για την επιτάχυνση της κομποστοποίησης, ο αγρότης μπορεί να τοποθετήσει στην επιφάνεια του κομποστοποιητή μία στρώση από λεπτά κομμάτια φρούτων (π.χ. μπανάνα, μήλο). Αυτά προσελκύουν τους γαιοσκώληκες, οι οποίοι τρέφονται και παράλληλα συμβάλλουν στην διαδικασία.